چرخه خورشیدی چیست ؟
2 اسفند ماه 1387 (مطلب شماره 51)
خورشید، یک ستاره آرام و یکنواختی است که با سوختن هیدروژن و تبدیل آن به هلیوم، برای بیش از 4.5 میلیارد سال است که زنده است. این خود مایه آسودگی است چراکه زندگی بر روی زمین به آرام بودن و ثبات خورشید بستگی دارد. اما در عین حال تغییرات منظمی در دوره های زمانی کوتاه مدت وجود دارند که خورشید ما را همچنان فعال و جذاب کرده اند. فراز و فرود دوره ای فعالیت های خورشیدی، چرخه خورشیدی نام دارد.
تصویری از یک لکه خورشیدی از نگاه تلسکوپ خورشیدی SST در جزایر قناری؛ عکس از : انیستیتو مطالعات فیزیک خورشیدی
ستاره شناسان علت آنرا نمی دانند؛ اما میدان مغناطیسی خورشید هر 11 سال یکبار دچار تغییر قطبش می شود؛ بعبارتی دیگر قطب شمال مغناطیسی خورشید هر 11 سال یکبار قطب جنوب مغناطیسی می شود. بدین ترتیب 22 سال طول می کشد تا یک چرخه خورشیدی بصورت کامل طی شود و قطبش خورشید به حالت اول بازگردد. تغییرات میدان مغناطیسی می تواند فعالیت های شدید خورشیدی را موجب شود؛ مانند افزایش تعداد لکه های خورشیدی (مطلب شماره 18)، شراره های خورشیدی و نیز فوران های خورشیدی. میزان این فعالیت ها هر 11 سال دچار افت و خیز می شود. زمانیکه خورشید در اوج فعالیتش به سر می برد، سطح آن مملو از لکه های خورشیدی است و وقوع شراره های حالت منظم بخود می گیرد. در میانه چرخه خورشیدی، میزان فعالیت ها کاهش می یابد و بدین ترتیب لکه های اندکی را می توان بر سطح خورشید رصد کرد (و برخی اوقات هیچ لکه ای را نمی توان دید).
نمودار افت و خیزهای تعداد لکه های خورشیدی ثبت شده بر سطح خورشید از سال 1870 تا 2010؛ همانطور که مشاهده می کنید تقریباً هر 11 سال یکبار میزان لکه های به حداکثر رسیده است؛ این نمودار به دلیل شکل منحصر بفردش به نمودار پروانه ای شهرت یافته است (تصویر بزرگتر) - عکس از : دایره المعارف ویکی پدیا
ستاره شناسان چرخه های خورشیدی را دنبال کرده و حتی تعداد آنها را ثبت می کنند. بیست و سومین چرخه خورشیدی در انتهای دهه 1990 رخ داد و تا سال 2008 ادامه یافت. چرخه خورشیدی 24، در سال 2008 آغاز شد و انتظار می رود تا سالهای 2019 تا 2020 ادامه داشته باشد.
منبع : Universetoday
***