9 آذرماه 1388 (مطلب شماره 335)
نقشه برداری اسلوان (Sloan)، نخستین نقشه برداری فوتومتری نیمکره شمالی کهکشان بوسیله CCD و نیز جاه طلبانه ترین نقشه برداری نجومی است که تاکنون به انجام رسیده است. با اتمام این نقشه برداری، تصویر بسیار دقیق بیش از یک چهارم کل آسمان شب در نور مرئی و نیز نقشه سه بعدی حدود یک میلیون کهکشان و کوازار (مطلب شماره 128) به دست خواهد آمد. 

تلسکوپ 2.5 متری پروژه SDSS

هرچند SDSS برای مطالعه فواصل بسیار دوردست کیهانی طراحی و ساخته شده بود؛ اما میدان دید باز و دقت بالای آن در تشخیص ستارگان کم نور باعث شد تا ابزارهای منحصربفرد این نقشه برداری کم نظیر، در اختیار مطالعات مرتبط با کهکشان راه شیری و دیگر اجرام نزدیک به آن نیز قرار گیرد. همانگونه که نقشه برداری به پیش می رود، اطلاعات به دست آمده از آن در فواصل زمانی یک ساله در اختیار جامعه علمی و عموم مردم مشتاق قرار می گیرد.
پروژه SDSS، از تلسکوپی 2.5 متری در رصدخانه قله آپاچی در نیومکزیکو استفاده می کند که مجهز به دو ابزار ویژه و پرقدرت است. یکی دوربین 120 مگاپیکسلی آن با میدان دید 1.5 درجه مربع (در حدود 8 برابر مساحت ماه بدر در آسمان)؛ و یک جفت طیف سنج با فیبرهای اپتیکی که در هر بار رصدش قادر به محاسبه طیف بیش از 600 کهکشان و کوازار است. مجموعه ای از نرم افزارهای ویژه نیز همچون یک سیستم لوله کشی پیشرفته، جریان اطلاعات دریافتی از تلسکوپ را کنترل می کنند.
در ژوئیه 2005، نخستین فاز از فعالیت های پروژه SDSS، موسوم به SDSS-I به اتمام رسید. در طول پنج سال، SDSS-I موفق به تصویربرداری از بیش از 8000 درجه مربع از آسمان در 5 باند طیفی مختلف شد و قریب به 200 میلیون جرم آسمانی را تشخیص داد. در جریان این پروژه همچنین طیف بیش از 675 هزار کهکشان، 90 هزار کوازار و 185 هزار ستاره محاسبه شد. این داده ها، از سیارک ها و  ستارگان نزدیک گرفته تا بزرگترین ساختارهای کیهانی را شامل می شد.
فاز بعدی این نفشه برداری موسوم به SDSS-II، تا ژوئیه 2008 ادامه داشت. با ائتلافی متشکل از 25 سازمان بین المللی، SDSS-II سه نقشه برداری مجزا را به انجام رسانید: "نقشه برداری میراث اسلوان"، SEGUE و "نقشه برداری ابرنواختری اسلوان". این پروژه ها با هدف پاسخ گویی به سؤالات بنیادین و دیرپای موجود در خصوص طبیعت جهان ما، پیدایش کهکشان ها و کوازارها و چگونگی تکوین و تحول کهکشان خودمان، راه شیری طرح ریزی و انجام شد.

منبع: David Darling

***