18 شهریور ماه 1388 (مطلب شماره 252)
در مطلب شماره 201، گفتیم که اقامت در فضا بدون لباس فضایی، چه مضراتی می تواند داشته باشد؛ حال  به بررسی دقیق تر این شگفتی های صنعت فضا می پردازیم. اما چرا ساخت یک لباس فضایی تا این حد کار می برد؟ به سادگی می توان گفت که آنها، خود نوعی فضاپیمای شخصی محسوب می شوند. برچسب قیمتی که بر مدل های امروزی این لباس ها می بینید، تقریباً مشابه همان چیزی است که برای یک فضاپیما انتظار می رود. در واقع، ناسا برای ساخت هر لباس فضایی در حدود 12 میلیون دلار هزینه می کند. علت چنین هزینه های سرسام آوری نیز این است که یک لباس فضایی، همزمان بایستی کارایی یک فضاپیما، یک اتاقک محافظ و یک زیست کره شخصی را داشته باشد. 

این یک تصویر تزئینی و یا تخیلی نیست. فضانوردی که در این تصویر می بینید، بروس مک کندلوس، فضانورد ناسا است که در لباس فضایی ویژه ای تا حدود 97 متر از شاتل چالنجر دور شد و نخستین کسی شد که برای چند ساعت، شخصاً یک قمر زمین شد! - عکس از : ناسا

امکان ابقای حیات پیشرفته در محیط فضا، به تلاشی بسیار دشوار نیاز دارد. فضا، محیط دوستانه ای برای موجودات زنده نیست. در آنجا شهابواره ها و دیگر اجسام سرگردانی وجود دارند که با سرعتی بیش از یک گلوله معمولی حرکت می کنند و در مطلب شماره 250، به توضیح ماهیت بخشی از آنها پرداختیم. امروز نیز می دانیم که هر جسمی اگر به اندازه کافی سریع باشد، می تواند مستقیماً درون اجسام جامد فرو رود. علاوه بر همه اینها، تغییرات دمایی فضا بسیار نابهنگام و شدید است. چون در فضا جوی وجود ندارد، ترموستات طبیعی ای نیز وجود ندارد تا دمای محیط را در محدوده قابل تحمل موجودات زنده کنترل کند. و بالاخره فضا جولانگاه اشعه های مرگبار است. مقادیر بسیار زیادی پرتو گاما و اشعه کیهانی شما را بمباران می کنند، در حالی که محافظین طبیعی چون مگنتوسفر و لایه ازون پیرامون شما وجود ندارد. فشار هوایی نیز نیست. لیست این مخاطرات فضایی همینطور ادامه پیدا می کند (مطلب شماره 197). پس با این حساب، طراحی لباسی که بتواند در چنین شرایطی انسان را زنده نگه دارد، بسیار دشوارتر از آن چیزی است که بتوان تصورش را کرد. 

در بسیاری از عملیات تعمیر فضایی، فضانوردان به انتهای بازوی روباتیک شاتل متصل می شوند و فضانورد دیگری از درون شاتل آنها را کنترل می کند - عکس از : ناسا

لباس فضایی، نیازهای حیاتی را از چندین روش برآورده می کند. در قدم اول، فشار درون لباس تنظیم شده است. در قدم بعدی، لباس با استفاده از چندین لایه پولیستری و کیولری (که در ساخت جلیقه های ضد گلوله کاربری دارند)، مانع از آسیب رساندن اجسام ریز و سرگردان فضایی به فضانورد می شود. البته مقاومت لباس در برابر اشعه های مصر فضایی، بستگی به زمان بندی مأموریت فضایی مربوطه دارد؛ اینکه آیا در آن مدت زمانی، منابع قوی تابشی همچون شراره های خورشیدی ظهور کرده اند، یا خیر. لباس، مجهز به سیستم های خنک کننده و گرمازا برای تنظیم دما است و همچنین نیاز هوا، آب و غذای فضانورد را نیز برطرف می کند و حتی امکانات دفع ادرار و مدفوع نیز در آنها وجود دارد که البته چون امروزه با وجود اقامت فضانوردان در تأسیساتی چون ایستگاه فضایی بین المللی که تمامی امکانات زندگی چندین انسان برای سالها در آن وجود دارد، استفاده چندانی ندارند. برخی لباس ها حتی مجهز به سیستم های پیشرانشی برای حرکت فضانورد در فضا هستند.
فاکتور مهم دیگر، حرکت است. لباس های فضایی به گونه ای طراحی شده اند که به آسانترین شکل ممکن فضانوردان قادر به حرکت و جابجایی در محیط بی وزنی باشند (مطلب شماره 47) که البته در دوره های آموزشی فضانوردان در زمین، چگونگی انجام این حرکات به آنها آموزش داده می شود. این لباس ها به فضانوردان امکان انجام راهپیمایی های فضایی، تعمیر تأسیساتی چون شاتل و ایستگاه فضایی و انجام تحقیقات در محیط فضا را برای فضانوردان ایجاد کرده است. به عنوان کلام پایانی، لباس فضایی، اعجاز صنعت بشری است.

منبع : Universetoday

***