11 تیر ماه 1388 (مطلب شماره 183)
سیاهچاله هایی که در اینجا از آنها یاد می کنیم، سیاهچاله های ابرپرجرمند. سیاهچاله های ستاره ای (مطلب شماره 28) زمانی که یک ستاره با جرم حداقل 5 برابر جرم خورشید سوختش را به اتمام رسانده و بر روی خود فرو بریزد تشکیل می شوند. سیاهچاله های ابرپرجرم، از طرف دیگر می توانند تا صدها میلیون برابر پرجرمتر از ستاره ای همچون خورشید ما باشند !

تصویری از کهکشان M104 معروف به کهکشان کلاه مکزیکی که سیاهچاله ابرپرجرمی را در مرکز خود همچون بسیاری کهکشان های دیگر جای داده است. منطقه درخشان میانه قرص نشان دهنده تجمع ماده در اطراف سیاهچاله است. بدلیل وجود غبار میان ستاره ای (مطلب شماره 104) و جذب نور ستارگان توسط آن، طوق سیاه رنگی در اطراف کهکشان بوجود می آید که در تصویر مشخص است. عکس از : تلسکوپ فضایی هابل

ستاره شناسان امروزه با قاطعیت مطمئنند که سیاهچاله های ابرپرجرم، در قلب تقریباً هر کهکشانی در جهان هستی وجود دارند. بعلاوه؛ جرم این سیاهچاله ها بطریقی وابسته به جرم کل کهکشان مادرشان است. هر دوی آنها با هم بزرگ می شوند. زمانیکه مقادیر فراوانی ماده درون یک سیاهچاله فروبریزد، سیاهچاله دچار نوعی خفگی می شده و قادر نیست به یکباره تمامی این مواد را به درون خود بفرستد. در چنین شرایطی یک "قرص برافزایشی" از همین ماده در اطرافش تشکیل می شود که همون گردابی در نهایت ماده را به درون سیاهچاله هدایت می کند. این قرص، به آرامی شروع به گرم شدن و درخشیدن در طول موج های مختلفی شامل پرتو X می کند. زمانیکه سیاهچاله های ابرپرجرم فعالانه در حال تغذیه ماده هستند، ستاره شناسان نام کوازار را بر آنها می نهند (مطلب شماره 128).
حالا چگونه این سیاهچاله ها برای نخستین بار در مکانی که امروزه دیده می شوند جای گرفته اند؟ ستاره شناسان مطمئن نیستند؛ اما احتمال دارد که هاله ماده تاریکی که هر کهکشانی را احاطه کرده است، در حین تشکیل کهکشان، ماده را به یک نقطه هدایت کرده باشد. مقداری از این ماده تبدیل به سیاهچاله ای ابرپرجرم شده است؛ در حالیکه بقیه این ماده، ستاره های کهکشان را ساخته است. همچنین ممکن است که در ابتدا سیاهچاله تشکیل شده باشد و سپس بقیه کهکشان را به دور خود جمع آورده باشد.
ستاره شناسان هیچ نمی دانند !

منبع : Universetoday

***