31 خرداد ماه 1388 (مطلب شماره 172)
زمانیکه به آسمان شب می نگرید، ستارگان بسیاری را می بینید. تقریباً 2500 ستاره را با چشم غیرمسلح در هر لحظه و در هر نقطه نقطه از زمین می توان دید؛ یعنی مجموعاً چیزی در حدود 5800 تا 8000 ستاره را می توان با چشم غیرمسلح مشاهده نمود (مطلب شماره 107). اما این تنها کسر کوچکی از ستارگانی است که گمان می رود در راه شیری وجود داشته باشند ! ستاره شناسان تخمین می زنند که در حدود 200 تا 400 میلیارد ستاره در زاه شیری ما وجود داشته باشد.
پس چرا ما تنها تعداد اندکی از این ستارگان را می بینیم؟ منظومه شمسی ما در قرص راه شیری جای دارد (مطلب شماره 106) که خود، کهکشانی مارپیچی-میله ای با قطری در حدود یکصد هزار سال نوری است. ما تقریباً در فاصله 30,000 سال نوری از مرکز کهکشان جای گرفته ایم (مطلب شماره 145). این به آن معناست که فاصله بسیار زیادی مابین ما و طرف دیگر کهکشان ما وجود دارد. زمانیکه به تمامی ستارگان موجود در این فاصله می نگریم، حتی ستارگان نزدیکتر که نسبتاً پرنورترند، با نور ستارگان پرنورتری که در پشت آنها قرار دارد، جلوه اشان را از دست می دهند. اگر بخواهید تعدادی از این ستارگان را بشمارید، نگاهی به عکس پایین بیندازید!

نوار باشکوه راه شیری. عکس از : John P. Gleason

دورترین ستارگانی که می توان آنها را با چشم غیرمسلح مشاهده نمود، در حدود 1000 سال نوری از ما فاصله دارند. ستارگان پرنور کمی در راه شیری وجود دارد، اما ابرهای گاز و غبار میان ستاره ای (مطلب شماره 104) - بخصوص آنهایی که در نواحی مرکزی کهکشان جای گرفته اند - مانع عبور نور مرئی می شوند. پس در واقع تنها می توانیم ستارگان نزدیک به خودمان را ببینیم، و آنهایی که در دیگر سوی راه شیری قرار دارند، از چشم ما پنهانند. دوربین های مادون قرمز (حساس به گرما) همانند COBE می توانند از میان گاز و غبار تماشا کنند، چراکه پرتو مادون قرمز از بین این موانع براحتی عبور می کند. در پایین تصویری را از راه شیری در مادون قرمز می بینید که توسط ماهواره COBE تهیه شده است.  

تصویری از قرص کهکشان راه شیری در پرتو مادون قرمز. عکس از: ماهواره COBE/ناسا

چطور می فهمیم که جقدر ستاره در راه شیری وجود دارد؟ خوب؛ مطمئناً نمی توانیم همه اشان را بشماریم، چراکه بسیاری از آنها را اصلاً نمی توانیم ببینیم. تعداد ستارگان، با مشاهده مدار ستارگان واقع در قرص راه شیری محاسبه می شود. با مشاهده مدار، سرعت مداری خود راه شیری بدست می آید، آنگاه می توان جرم راه شیری را بدست آورد. بعد از مشخص شدن جرم (و البته بعد از کسر جرم هاله راه شیری که 90% از سنگینی راه شیری را به دوش می کشد)، ستاره شناسان از نقشه برداری های جرم و نوع ستارگان موجود در کهکشان استفاده می کنند تا جرم میانگینی را بدست آورند و در نهایت تخمین زده می شود که 200 تا 400 میلیارد ستاره در راه شیری وجود داشته باشد. 

منبع : Universetoday

***