20 اسفند ماه 1387 (مطلب شماره 69)
بزرگترین کوه در منظومه شمسی ما، همچنین بزرگترین آتشفشان نیز محسوب می شود. برای یافتن این بزرگترینکوه منظومه شمسی، نگاهتان را از زمین بردارید و با ما به مریخ سفر کنید؛ تا به تماشای المپیوس مونس بنشینیم.

نمای ماهواره ای از آتشفشان غول پیکر المپیوس مونس در مریخ؛ عکس از : ناسا

آتشفشانی سپری (Shield volcano) که 27 کیلومتر از سطح مریخ ارتفاع دارد ! این، 3 برابر ارتفاع کوه اورست از سطح دریا و 2.6 برابر ارتفاع کوه موناکی در هاوایی است (که کوهپایه آن در اعماق اقیانوس واقع است). قطری بالغ بر 550 کیلومتر دارد (تقریباً به اندازه عرض کشور ایران !) که هر کوهی در منظومه شمسی در مقابل آن ناچیز محسوب می شود. در نوک قله، مجموعه ای از Caldera ها (دهانه های بسیار غول پیکری که گدازه از طریق آنها به بیرون نفوذ می کند) با طول 85 کیلومتر و عرض 65 کیلومتر واقع است که برخی نقاط آن تا 3 کیلومتر نیز عمق دارد. با وجود ارتفاع بسیار زیادی که این کوه دارد، شیب آن در دامنه ناچیز است و هنگامی که این را در کنار چثه کوچک سیاره مریخ بگذاریم به یک واقعیت جالب می رسیم؛ اینکه اگر در سطح مریخ بایستیم، بهیچ وجه فله کوه را نخواهیم دید، چراکه همواره در ماورای افق دید قرار می گیرد !

نمای سه بعدی ماهواره ای از قله آتشفشان المپیوس مونس؛ عکس از : مدارگرد اروپایی مارس اکسپرس

دانشمندان، دلیل بوجود آمدن چنین ساختار سنگی عظیمی را در مریخ، عدم وجود صفحات تکتونیکی در این سیاره می دانند. بر روی زمین، این صفحات دائماً در حال حرکتند که بموجب آن گاه به هم فشرده شده و باعث رشد کوهزایی می شوند و گاه از هم دور می شوند و نقاط داغ (Hotspots) را پدید می آورند. اما در روی مریخ، زمانیکه یک نقطه داغ (نخستین مرحله از تشکیل یک آتشفشان) بر روی پوسته تشکیل شد، هیچ گاه بواسطه حرکات پوسته بسته نشد و بدین ترتیب برای میلیارد ها سال گدازه های آتشفشانی بر روی یکدیگر انباشته شده و به آرامی چنین کوهی را تشکیل دادند.
سیاره مریخ، با وجود آنکه بیش از یک سوم زمین نیست، جایگاه پدیده های زمین شناختی غول پیکر همانند دره ها و گسل های عظیم، رشته کوه های غول پیکر و دشت های وسیع است. 

منبع : Universetoday با اندکی تصرف

***