سطوح تاریک و روشن سطح ماه چه هستند ؟
16 دیماه 1387 (مطلب شماره 5)
بارها ماه کامل را دیده ایم و همیشه یک تصویر معروف از آن را به خاطر داریم. کره ای با تاریک و روشنی فراوانی که بر سطح آن دیده می شود و همین موضوع باعث شد است تا در فرهنگ های مختلف، تصاویر زمینی و یا اساطیری بسیاری را به این اشکال نسبت دهند. اما در واقع علت این تفاوت شدت نور در نقاط مختلف سطح ماه چیست ؟
صدها سال پیش، تصور جامعه علمی بر این بود که تاریکی های سطح ماه در واقع دریا هستند و به دلیل ضریب بازتاب کم آب است که آن نقاط، تاریکتر به نظر می آیند و نامگذاری جالبی که توسط یک ایتالیایی بر نقاط تاریک مختلف سطح ماه صورت گرفت نیز موید این موضوع هستند. برای مثال دریای آسایش، دریای آرامش، خلیج رنگین کمان و یا اقیانوس طوفانها. امروزه همچنان این نامها برای حفظ یادبود گذشتگان بر روی این نقاط حفظ شده اند اما امروز بوضوح می دانیم که آبی بصورت مایع وی سطح ماه وجود ندارد تا تشکیل دریاهایی اینچنین وسیع را بدهد. در واقع بایستی گفت که ماه، دوران های زمین شناختی متفاوتی را از سرگذرانده است که تصویر ظاهری امروز ماه، در نتیجه چنین فعالیت هایی است.
بر اساس نظریات تحول ماه، حدود 3.8 تا 3.1 میلیارد سال پیش، پوسته ماه به تازگی شروع به جامد شدن کرده بود و بنابراین با هرگونه ضربه سهمگینی ترک بر می داشت.درآن دوران همچنین سنگ های سرگردان فراوانی نیز که باقیمانده های تشکیل سیارات و اقمار منظومه شمسی محسوب می شدند، در فضای میان سیاره ای یافت می شدند. به همین دلیل برخوردهای شهابسنگی زیادی نیز با ماه صورت گرفت که عدم وجود هرگونه جوی که سرعت جسم برخوردی را کاهش دهد، باعث شد تا سنگ های آسمانی با بیشترین قدرت به پوسته نیمه جامد ماه برخورد کرده و در آن ترک ایجاد کنند و مواد مذاب درونی ماه به سطح بیایند و تشکیل دشت های هموار گدازه ای بدهند. شدت این برخوردها تا حدی بود که حتی یکی از آنها که امروز دریای بارانها (ایمبریوم) را تشکیل داده است، تعادل پوسته ای کل ماه را به هم زد و پوسته ماه تا حدی در این ناحیه نازک شد و در طرف مقابل کلف تر شد !
بر اثر سرد شدن مواد مذاب بود که دریاها تشکیل شدند و امروزه ما آنها را بصورت نقاط تاریک سطح ماه می بینیم. اما نقاط روشنتر، همان قسمت هایی از ماه هستند که دست نخورده از میلیاردها سال پیش باقیمانده اند و نواحی کوهستانی نامیده می شوند. بنابراین قسمت های تاریکتر جدیدتر و قسمت های روشنتر قدیمی تر می باشند.
بنابراین از این پس از به ماه نگاه کردید، بدانید که به دوران های مختلف تاریخ منظومه شمسی ما می نگرید !
طلوع ماه کامل بر فراز کاکتوس-زارهای صحرای آریزونا - عکس از : استفان زایپ
***
بارها ماه کامل را دیده ایم و همیشه یک تصویر معروف از آن را به خاطر داریم. کره ای با تاریک و روشنی فراوانی که بر سطح آن دیده می شود و همین موضوع باعث شد است تا در فرهنگ های مختلف، تصاویر زمینی و یا اساطیری بسیاری را به این اشکال نسبت دهند. اما در واقع علت این تفاوت شدت نور در نقاط مختلف سطح ماه چیست ؟
صدها سال پیش، تصور جامعه علمی بر این بود که تاریکی های سطح ماه در واقع دریا هستند و به دلیل ضریب بازتاب کم آب است که آن نقاط، تاریکتر به نظر می آیند و نامگذاری جالبی که توسط یک ایتالیایی بر نقاط تاریک مختلف سطح ماه صورت گرفت نیز موید این موضوع هستند. برای مثال دریای آسایش، دریای آرامش، خلیج رنگین کمان و یا اقیانوس طوفانها. امروزه همچنان این نامها برای حفظ یادبود گذشتگان بر روی این نقاط حفظ شده اند اما امروز بوضوح می دانیم که آبی بصورت مایع وی سطح ماه وجود ندارد تا تشکیل دریاهایی اینچنین وسیع را بدهد. در واقع بایستی گفت که ماه، دوران های زمین شناختی متفاوتی را از سرگذرانده است که تصویر ظاهری امروز ماه، در نتیجه چنین فعالیت هایی است.
بر اساس نظریات تحول ماه، حدود 3.8 تا 3.1 میلیارد سال پیش، پوسته ماه به تازگی شروع به جامد شدن کرده بود و بنابراین با هرگونه ضربه سهمگینی ترک بر می داشت.درآن دوران همچنین سنگ های سرگردان فراوانی نیز که باقیمانده های تشکیل سیارات و اقمار منظومه شمسی محسوب می شدند، در فضای میان سیاره ای یافت می شدند. به همین دلیل برخوردهای شهابسنگی زیادی نیز با ماه صورت گرفت که عدم وجود هرگونه جوی که سرعت جسم برخوردی را کاهش دهد، باعث شد تا سنگ های آسمانی با بیشترین قدرت به پوسته نیمه جامد ماه برخورد کرده و در آن ترک ایجاد کنند و مواد مذاب درونی ماه به سطح بیایند و تشکیل دشت های هموار گدازه ای بدهند. شدت این برخوردها تا حدی بود که حتی یکی از آنها که امروز دریای بارانها (ایمبریوم) را تشکیل داده است، تعادل پوسته ای کل ماه را به هم زد و پوسته ماه تا حدی در این ناحیه نازک شد و در طرف مقابل کلف تر شد !
بر اثر سرد شدن مواد مذاب بود که دریاها تشکیل شدند و امروزه ما آنها را بصورت نقاط تاریک سطح ماه می بینیم. اما نقاط روشنتر، همان قسمت هایی از ماه هستند که دست نخورده از میلیاردها سال پیش باقیمانده اند و نواحی کوهستانی نامیده می شوند. بنابراین قسمت های تاریکتر جدیدتر و قسمت های روشنتر قدیمی تر می باشند.
بنابراین از این پس از به ماه نگاه کردید، بدانید که به دوران های مختلف تاریخ منظومه شمسی ما می نگرید !
طلوع ماه کامل بر فراز کاکتوس-زارهای صحرای آریزونا - عکس از : استفان زایپ
***
+ نوشته شده در دوشنبه شانزدهم دی ۱۳۸۷ ساعت 10:54 توسط گروه نجوم شفق
|