15 بهمن ماه 1387 (مطلب شماره 34)
بارها نام حمل و ثور و جوزا و اسامی از این دست به گوشتان خورده است، نام هایی که روزگاری به جای نام ماه های سال کاربرد داشت و در طالع بینی نیز کاربری بسیاری دارند. نام هایی که معماری بسیاری از بناهای باستانی وام گرفته از اعتقادات ماورای آنهاست و نام هایی که از همه مهم تر، برای یک منجم آماتور، راه خوبی برای شناخت آسمان و ستارگان پراکنده در آن است.

طلوع صورت فلکی جوزا (یکی از صور فلکی دایره البروج) از فراز امامزاده ای در روستای خرانق؛ عکس از : احسان سنایی

این نام ها که به ترتیب : حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جَدی، دَلو و حوت می باشند، هر یک معرف یک ماه از سال است. بیایید برای پی بردن به مفهوم این نام ها، با یک مثال ساده آغاز کنیم : یکی از انگشتانتان را در مقابل چشمانتان قرار دهید. حال بدون آنکه محل انگشت را تغییر دهید، سرتان را در یک مسیر نیم دایره ای به دور انگشت بچرخانید و در همان حال آنرا مشاهده کنید. همانگونه که می بینید، تصویر پس زمینه انگشت شما تغییر می کند. همین اتفاق در ابعادی بسیار بزرگتر برای زمین و خورشید نیز رخ می دهد. به این معنا که زمانی که زمین در نقطه ای از مدار خود در حال گردش بدور خورشید است اگر نور خورشید را حذف کنیم و ستارگان پس زمینه آسمان را به خاطر بسپاریم، با چند ماه پس از آن متفاوت است و این به دلیل حرکت زمین بدور خورشید است. اقوام باستانی نیز برای تدوین یک تقویم دقیق برای انجام مراسم مذهبی و فعالیت های کشاورزی خود، نام صورت فلکی که در آن خورشید در طی یک ماه اقامت می کرد را بر آن می نهادند. برای مثال در ماه بهمن، خورشید در صورت فلکی دلو قرار می گرفت و تا شروع ماه بعدی که حوت نام داشت، در حال عبور از درون آن بود. البته تمامی این گفته ها مبنای علمی نداشت و تنها بر اساس
مشاهدات انسان پایه ریزی شده بود. اما شاید این سوال پیش بیاید که اقوام باستان، چگونه می توانستند زمانی که خورشید در آسمان روز حضور داشت، ستارگان اطراف آن را ببینند ؟
آنها در واقع مستقیماً ستارگان را ثبت نمی کردند بلکه تقویم از پیش آماده شده ای از کل ستارگان آسمان داشتند، آنگاه آخرین صورت فلکی که قبل از طلوع آفتاب در نزدیکی افق مشرق قرار داشت را به خاطر می سپردند و همچنین اولین صورت فلکی که لحظاتی پس از غروب در افق مغرب قابل مشاهده است. آنگاه بر اساس نقشه از پیش تنظیم شده خود متوجه می شدند که خورشید در واقع در صورت فلکی که در میانه آن دو صورت فلکی وجود دارد، واقع شده است.
تمامی این دوازده صورت فلکی، مسیر سالیانه حرکت ظاهری خورشید به گرد زمین را می ساختند و این فرآیند تا هزاران سال بدون هیچگونه نقصی حتی تا امروز ادامه دارد. آنها نام این مسیر را دایره البروج نامیدند. این نکته را نیز بایستی اضافه کرد که تمامی اصطلاحاتی که در طالع بینی و اختربینی بکار می روند، هیچگونه پایه و اساس علمی نداشته و تنها دلیل نامگذاری این برج های فلکی همانگونه که قبلاً هم گفته شد، به دلیل تنظیم یک تقویم منظم سالیانه برای در زمانهای باستان بوده است. 

***