ستارگان Ap چیستند؟
30 آذرماه 1388 (مطلب شماره 355)
ستاره ای که طیف آن معمولاً نشان دهنده وجود خطوط برجسته طیفی برخی فلزات یونیزه و عناصر نادر زمینی است؛ که این نشان دهنده وجود مقادیر بیش از اندازه این عناصر (در حدود 1000 تا 1 میلیون برابر مقادیر موجود در خورشید) در سطح ستاره است، یک ستاره Ap نامیده می شود.
طرحی شماتیک از نحوه توزیع عنصر کلسیم در سطح یک ستاره Ap به نام HR 3831
عموماً اصطلاح ستاره Ap یا "ستاره عجیب از نوع A"، دسته ای از ستارگان را شامل می شود که از حیث ترکیبات شیمیایی شان غیرعادی بوده و مابین ستارگان رده طیفی B5 تا F5 قرار گرفته اند. فلزاتی که غلظت بیش از حدشان در این نوع از ستارگان زبانزد است، اغلب شامل منگنز، جیوه، سیلیسیم، کروم، استرانسیوم و یوروپیوم است. دمای بالای سطح ستارگان Ap که مابین 8000 تا 15000 درجه می باشد، میدان های مغناطیسی پرقدرت آنها و نهایتاً حرکت وضعی کندشان ممکن است که دلیل نابهنجاری های شیمیایی شان را توجیه کند.
در نبود جریان های همرفتی داخل یک ستاره که به دلیل چرخش کند و دمای بالای آن امکان پذیر می شود، عناصر خاصی امکان غلیظ شدن می یابند. هر یون در چگونگی جذب انرژی نورانی از طریق فوتون ها، ویژگی های خاصی دارد. اگر عنصری فوتون های نوری را راحت تر جذب خود کند، به راحتی طی جریان های همرفتی خاصی به سطح ستاره نقل مکان کرده و خطوط طیفی درشتی را ایجاد می کند. در غیراینصورت به درون ستاره فروخواهد رفت و طیف آن نیز نشانی از این عنصر نمی دهد.
شدت میدان مغناطیسی نیز، نقش بسزایی در تعیین عناصر غلیظ تر ایفا می کند. صحت این گفته را در ویژگی های "ستارگان منگنزی" می توان یافت. این ستارگان، تشابه بسیاری با Apها دارند؛ اما میدان مغناطیسی چندانی را میزبانی نمی کنند و نابهنجاری های طیفی آنها از عنصر به عنصر متفاوت است.
منبع: David Darling
***