3 آذرماه 1388 (مطلب شماره 329)
تابش الکترومغناطیسی خاصی که اغلب طول موج آن در حدود 1 میلیمتر است و سرتاسر جهان ما را پوشانده، تابش ریزموج کیهانی نامیده می شود. وجود این تابش در اواخر دهه 40 میلادی پیش بینی شده بود اما تا سال 1964 هیچ کس موفق به مشاهده آن نگشته بود. در آن سال، دو مهندس ارتباطات از ایالات متحده به نام های "آرنو پنزیاس" و "رابرت ویلسون" به طور اتفاقی این پدیده را تشخیص دادند. 

تصویری حاصل از نقشه برداری سراسری از تابش ریزموج کیهانی توسط ماهواره WMAP. مناطق قرمز و آبی، آشفتگی های دمایی بسیار اندک (حداکثر 200 میکروکلوین) در پهنه این تابش است / ناسا

تابش ریزموجی کیهانی یا CMB، قویترین جزء از تابش پس زمینه کیهانی است و گمان می رود که حاصل به هم پیوستگی سراسری الکترون ها و پروتون های اولیه پراکنده در جهان در حدود 379 هزار سال پس از انفجار بزرگ است. یعنی زمانی که دیگر ذره بارداری در جهان نبود تا تابش پراکنده در آن دوران را از مسیر خود منحرف سازد و مانع از حرکت آزادانه فوتون ها دو فضا گردد. دمای جهان در آن دوران، در حدود 3000 کلوین بود؛ اما انبساط کیهان این تابش پس زمینه را آن چنان دچار کشیدگی ساخت که نهایتاً امروز این امواج را در ناحیه ریزموج طیف الکترومغناطیسی مشاهده می کنیم. دمای مطلق امروز جهان ما، در حدود 2.73 کلوین است.
محاسبات بسیار دقیق کاوشگرهای ریزموج از جمله "کاوشگر پس زمینه کیهانی" یا COBE، نشان از آشفتگی های دمایی شدیداً اندکی در پهنه این نور یکدست می داد که همین آشفتگی ها نهایتاً ماده اولیه کیهان را دچار تغییر مکان های اندک کردند و نخستین کهکشان گام به گام از این نخستین پله رشد یافتند. 

منبع: David Darling

***