خوشه اومگا کجاست؟
30 آبان ماه 1388 (مطلب شماره 326)
خوشه اومگا قنطورس، بزرگترین و درخشنده ترین خوشه کروی کهکشان ماست. این جرم آسمانی نخستین بار بعنوان یک ستاره منفرد در فهرست اجرام بطلمیوس، در حدود 2000 سال پیش ذکر گردید اما در سال 1677 بود که ادموند هالی آن را یک سحابی معرفی کرد. سرانجام در سال 1840 بود که جان هرشل انگلیسی، آن را تحت عنوان خوشه کروی معرفی کرد.
خوشه کروی اومگا قنطورس با حدود نیم میلیون ستاره
اومگا قنطورس، با جرمی در حدود 5 میلیون برابر خورشید، در حدود 10 بار از یک خوشه کروی معمولی سنگین تر است و تقریباً به ابعاد کوچکترین کهکشان های شناخته شده است. این خوشه همچنین سریعتر از اکثر خوشه های کروی به گرد خود می چرخد و بیشتر شکلی بیضی گون دارد تا کروی. در میان خوشه های کروی مستقر در خوشه محلی کهکشان ها، اومگا قنطورس تحت الشعاع برخی رقبا از قبیل خوشه G1 در کهکشان آندرومدا قرار گرفته است. نتیجه مطالعه ای در سال 1999 حاکی از آن بود که ستارگان خانواده اومگا قنطورس تماماً همزمان بوجود نیامده اند؛ بلکه تشکیل آنها در فرآیندی به درازای حدود 2 میلیارد سال انجام شده و در این مدت این خوشه چندین پروسه ستاره سازی ناگهانی و شدید را در خود تجربه کرده است. همین امر، گواهی بر تغییرات بارز ساختاری ستارگان پراکنده در این خوشه است.
تصویر مسحورکننده دوربین جدید تلسکوپ فضایی هابل از بخشی از خانواده شلوغ و رنگارنگ اومگا قنطورس / ناسا - STScI
گروهی که چنین پژوهشی را به سرانجام رسانیده بودند، مدعی آن بودند که اومگا قنطورس، بقایای هسته کهکشان کوتوله ای است که روزگاری دور به راه شیری برخورد کرده است. چنین گفته ای نهایتاً در سال 2008، توسط گروهی که با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه جمنای موفق به کشف سیاهچاله متوسطی در مرکز خوشه شده بودند؛ تأیید شد. آنها با بررسی مسیر حرکت ستارگان موجود در خوشه که بسیار از آنچه پیش بینی شده بود سریعتر بودند، دریافتند که جرم سیاهچاله در حدود 40 هزار برابر جرم خورشید ماست.
منبع: David Darling
***