17 مهر ماه 1388 (مطلب شماره 282)
ما کهکشان های مارپیچی (مطلب شماره 96) و بیضوی (مطلب شماره 134) را تاکنون شاید دیده باشیم؛ اما یکی از عجیب ترین گونه های کهکشانی، کهکشان های حلقوی اند. یکی از معروفترین نمونه های این کهکشان ها، "جرم هاگ" نام دارد که در سال 1950 توسط آرت هاگ کشف گردید؛ اما نمونه های دیگری نیز در آسمان وجود دارد.

جسم هاگ / عکس از تلسکوپ فضایی هابل

یک کهکشان حلقوی دقیقاً مشابه یک حلقه است. یک مرکز درخشان دارد و حلقه درخشانی از ستارگان داغ وآبی آن را احاطه کرده است؛ بدون آنکه فاصله مابین این مرکز و حلقه نورانی، از ماده درخشانی پر شده باشد.
ستاره شناسان معتقدند زمانیکه یک کهکشان کوچکتر دقیقاً از مرکز یک کهکشان بزرگتر عبور کند، نتیجه آنکه کهکشان بزرگتر تبدیل به یک کهکشان حلقوی می شود. فضای نسبی مابین ستارگان یک کهکشان بسیار زیاد است؛ بنابراین در حین برخورد کهکشان ها، هیچ دو ستاره ای به هم برخورد نمی کنند. در عوض، گرانش دوسویه تمامی اجزای هر دو کهکشان، آشفتگی های محسوسی را بوجود می آورد. در چنین شرایطی، گمان می رود همانند سنگی که در حوض آب بیفتد؛ کهکشان کوچکتر نیز موج شوک عظیمی را بصورت حلقوی در صفحه کهکشان بزرگتر ایجاد می کند که در لبه های کهکشان بزرگتر، مقادیر عظیمی ستاره سازی رخ می دهد.  

تصویری از کهکشان حلقوی AM 0644-741 که در چهاردهمین سالگرد نخستین مأموریت تعمیر هابل، توسط این تلسکوپ تهیه گردید

تغییرات بوجود آمده در ساختار گرانشی سیستم، به طور مؤثری بر مدار ستارگان کهکشان بزرگتر تأثیر گذاشته و مدارشان بزرگتر و بزرگتر می شود و دسته دسته در حلقه کهکشان جمع می شوند. این حلقه آبی رنگ، مدام به بیرون گسترش پیدا می کند و ستاره شناسان معتقدند تنها طی چند صد میلیون سال، این حلقه از هم متلاشی می شود و نهایتاً هسته درخشان کهکشان، لخت باقی می ماند. تاکنون در حدود 20 کهکشان حلقوی شناسایی شده است.

منبع : Universetoday

***