8 مرداد ماه 1388 (مطلب شماره 211)
مریخ، سرزمین ترین هاست. بلندترین آتشفشان/کوه منظومه شمسی به نام المپیوس مونس ثبت شده است (مطلب شماره 69) و وسیع ترین و طولانی ترین دره منظومه شمسی نیز متعلق به مریخ است: دره مارینر یا والس مارینریس. با طول 4000 کیلومتر و پهنای 200 کیلومتر که در برخی نقاط عمق آن تا 7 کیلومتر نیز می رسد. در حدود یک چهارم استوای مریخ رو این دره پوشانده است. اگر آن را به زمین منتقل کنیم، تمامی درازای ایالات متحده را خواهد پوشاند. 

تصویری سراسری از سیاره مریخ تهیه شده توسط مدارگرد آمریکایی مارینر-9. در میانه سیاره می توانید شکاف عظیمی را ببینید که به موازات و تقریباً در انطباق با استوای سیاره است. این دره، دره مارینر؛ وسیع ترین دره منظومه شمسی ماست. عکس از : ناسا

نام این دره، از فضاپیمای مارینر-9، متعلق به سازمان فضایی آمریکا، ناسا آمده است که برای نخستین بار در خلال سالهای 1971 تا 1972 از آن عکسبرداری کرد. این دره تقریباً بر روی استوای مریخ منطبق است و در قسمت شرقی منطقه تارسیس واقع است که پذیرای 3 آتشفشان غول پیکر است. 

تصویری خیالی از فراز دره مارینر در مریخ که با مه صبحگاهی پر شده است. طرح از : Walter Myers

محققان بر این عقیده اند که دره مارینر، شکاف تکتونیکی عظیمی است که همزمان با سرد شدن سیاره پس از تشکیل، ایجاد شد. به نظر می رسد که مریخ همانند زمین، دارای صفحات تکتونیکی نیست؛ و بنابراین راه دیگری نیاز است تا گرمای درونی سیاره به فضا انتقال یابد. نقاطی در دره وجود دارد که به نظر می رسد با فرسایش آبی و دی اکسید کربنی تشکیل شده اند؛ اما این فرسایش ها مسئول تشکیل تمامی دره نیستند، در صورتی که در زمین اینچنین است. عوارض مشابهی را در زمین نیز داریم. شاید نزدیکترین تشابه را بتوان در شکاف آفریقای شرقی دید؛ که به دنبال فعالیتهای تکتونیکی زمین ایجاد شده است. 

تصویری از دیواره دره مارینر در مریخ (عکس بالا) و دره آفریقای شرقی در زمین، کشور تانزانیا. دره آفریقای شرقی، شبیه ترین عارضه طبیعی بر روی زمین به دره مارینر در مریخ است. عکس مارینر از : فضاپیمای وایکینگ - ناسا

بدون وجود فعالیتهای تکتونیک صفحه ای، نقاط آتشفشانی برای میلیاردها سال در نقطه ثابت بر روی پوسته سیاره باقی خواهند ماند و به همین دلیل است که کوهی همانند المپیوس مونس اینچنین بزرگ و عظیم شده است و در گذر دوران های مختلف، بر وسعت آن افزوده شده است. 

منبع : Universetoday

***