7 مرداد ماه 1388 (مطلب شماره 210)
در ساعت 7:17 دقیقه بامداد روز سی ام ژوئن سال 1908، بر فراز منطقه ای به نام تونگوسکا در صحرای سیبری، انفجار عظیمی شنیده و احساس شد که به سیارک تونگوسکا نسبت داده می شود. می توان با مقایسه گزارش شاهدان عینی از نقاط مختلف، به شدت حادثه پی برد. تا 1000 کیلومتر آنسوتر، ابزارهای زلزله نگاری لرزش هایی را ثبت کردند. در فاصله 500 کیلومتری، بر اساس گزارش شاهدان، صدای انفجار کر کننده ای شنیده شد و به دنبال آن ابر آتشینی در حال صعود از افق دیده شد. 

تصویری از درختان فروافتاده جنگل تونگوسکا که توسط نخستین تیم اعزامی برای تحقیق درباره حادثه گرفته شده است. منطقه آنچنان دورافتاده بود که با توجه به امکانات آن روز، 19 سال طول کشید تا نخستین گروه محققان به آن جا اعزام شود!

در فاصله حدود 170 کیلومتری از محل وقوع حادثه، جسمی همانند یک گوی آتشین بسیار چشمگیر و درخشان در آسمان بدون ابر و به هنگام روز دیده شد و به دنبال آن صداهای رعدآسایی شنیده شد. در فاصله حدود 60 کیلومتری، شهروندان منطقه به زمین خوردند و حتی دچار غش حاصل از یک شوک شدند؛ پنجره ها شکست و گلدان ها از روی طاقچه به زمین افتاد. احتمالاً نزدیکترین شاهدان حادثه، چوپانان گله های گوزن وحشی بودند که در فاصله حدود 30 کیلومتری در چادرهایشان دراز کشیده بودند. آنها به هوا پرتاب شده و غش کردند.
مردی به به هوا پرتاب شد و در یک درخت فرود آمد و چندی بعد جان خود را از دست داد. هر چیزی در آن اطراف، در دود و مه غلیظ حاصل از درختان شکسته و سوخته فرو رفته بود. سیارک تونگوسکا، احتمالاً بر فراز زمین منفجر شد؛ اما قدرت این انفجار، معادل با 15 مگاتن TNT بود. انفجار، 80 میلیون درخت را در منطقه ای به وسعت 2,150 کیلومتر مربع از پای درآورد. با معیارهای امروزی، لرزشی به قدرت 5 ریشتر بوقوع پیوست. 

تصویری از دریاچه چکو؛ بقایای احتمالی برخورد یکی از قطعات شهابسنگ تونگوسکا. عکس از : Luca Gasperini

برخی دانشمندان بر این عقیده اند که قطعه 1 متری از سیارک تونگوسکا به زمین برخورد کرده و دریاچه چکو را بوجود آورده است. گل و لای کف دریاچه، خبر از سن تنها صد ساله آن می دهد و بازتاب های صوتی نیز، ساختار مخروطی بستر دریاچه را آشکار کرد که همه اینها با نشانه های یک دهانه حاصل از برخورد سازگار است. به علاوه؛ تفاسیر مغناطیسی، یک قطعه سنگ یک متری را در زیر عمیق ترین نقطه دریاچه آشکار کرد که احتمالاً بخشی از جسم برخورد کننده است. نهایتاً، محور طولانی دریاچه به این واقعیت اشاره دارد که محل انفجار، در حدود 7 کیلومتر از محل برخورد فاصله داشته است. 

تحقیقات صورت گرفته بوسیله ارسال و دریافت امواج صوتی در بستر دریاچه چکو، مبین وجود عارضه ای کروی در زیر بستر دریاچه است (نشان داده شده با حرف T) که احتمالاً قسمتی از سیارک پدید آورنده حادثه می باشد. عکس از : دانشگاه بولوگنا

نظریات بسیاری درباره ماهیت این انفجار و نیز آسیبی که به بار آورد، داده شده است که محتمل ترین آنها، همان برخورد سیارک تونگوسکاست. بسیاری از شواهد به برخورد اشاره دارد؛ این شواهد شامل وجود قطعاتی از کره های غنی از نیکل در نزدیکی محل برخورد نیز می شود. اطلاعات بسیار اندکی درباره حادثه وجود دارد؛ چراکه محل حادثه بسیار دورافتاده بود و طبیعت مرموزی نیز بر آن حکفرماست. 

منبع : Universetoday

***