16 تیر ماه 1388 (مطلب شماره 188)
اکثر اوقات رنگ ماه، زرد روشنی است که حاصل بازتاب نور خورشید بر سطح آن می باشد (مطلب شماره 93)؛ اما گاه رنگ ماه به قرمز زیبا و چشمگیری متمایل می شود. چه اتفاقی افتاده است؟ چه چیزی باعث شده است ماه را قرمز ببینیم؟ 

یکی از بیشترین اوقاتی که ماه را به رنگ قرمز روشنی دیده ایم، هنگاه طلوع و یا غروب ماه است. عکس از : احسان سنایی

شرایطی وجود دارد که باعث می شود ماهِ قرمز ایجاد شود. متعارف ترین و شناخته شده ترین حالت آن نیز وقتی است که ماه ارتفاعش در آسمان کم بوده و نزدیک به افق دیده شود؛ یعنی اندک زمانی پس از طلوع و یا پیش از غروب، در افق. درست مانند خورشید، زمانیکه ماه در نزدیکی افق واقع شده است، نور آن بایستی از قشر ضخیم تری از جو در مقایسه با هنگامیکه بالای سر ما قرار دارد، عبور کند. جو زمین، می تواند نور خورشید را پخش کند و چون نور ماه، خودش نور پخش شده خورشید است، با عبور از جو زمین، شدیداً پراکنده می شود. نور قرمز به آسانی از جو عبور کرده و زیاد دچار پخش شدگی نمی شود؛ در حالیکه قسمت آبی طیف، براحتی پخش می شود. زمانیکه یک ماه قرمز را می بینید، نور قرمزی را می بینید که پخش نشده است و آبی و سبز آن در جو پخش شده اند. به همین خاطر است که ماه را قرمز می بینیم.
دلیل دوم برای قرمز شدن ماه، وجود گونه ای از ذرات پراکنده در هواست. یک آتش سوزی در جنگل و یا یک فوران آتشفشانی می تواند هوا را پر از ذرات ریزی کند که بخشی از نور ماه و خورشید را جذب می کنند. بار دیگر این ذرات تمایل به پخش قسمت آبی و سبز طیف نور مرئی داشته و به نور قرمز اجازه عبور راحت از خود را می دهند. زمانیکه یک ماه قرمز را می بینید که در ارتفاع بالایی در آسمان قرار دارد، احتمالاً دلیلش وجود مقادیر زیادی غبار در هواست. 

در جریان ماه گرفتگی، با ورود سایه زمین به ماه، رنگ ماه به قرمزی می گراید تا اینکه در اوج زمان ماه گرفتگی که سایه زمین حداکثر سطح ماه را پوشانیده است، ماه نیز قرمزترین حالت خود را دارد. تصویر بالا، تصویری ترکیبی از دقایقی پیش و پس از اوج یک ماه گرفتگی کلی است که تصور اوج نیز در میانه قرار گرفته است و تغییر رنگ ها بخوبی مشهود است. عکس از: فرد اسپناک

و سومین و چشمگیرترین حالتی که به قرمزشدگی ماه می انجامد، هنگام ماه گرفتگی است. در ماه گرفتگی، ماه از میان سایه زمین عبور کرده و تاریک می شود. اگر بتوانید از درون مخروط سایه به زمین نگاهی بیاندازید، لبه جو گرداگرد سیاره را به رنگ قرمز می بینید. بار دیگر، دلیلش این است که مقادیر فراوانی از جو زمین، قسمت آبی/سبز طیف را بیشتر دچار پخش شدگی کرده است و به قسمت قرمز اجازه عبور مستقیم را داده است. در ماه گرفتگی، ماه تماماً از میان سایه زمین عبور می کند و دیگر بواسطه بازتاب نور خورشید درخشان به نظر نمی رسد؛ هر چند نور قرمزی که از جو زمین می گذرد، به ماه رسیده و آن را رنگ آمیزی می کند.
و اینگونه بعضی اوقات ماه را قرمز می بینیم. 

منبع : Universetoday

***