9 شهریور ماه 1388 (مطلب شماره 243)
سیارک های تروژان، گروه عظیمی از سیارک ها هستند که در مدار سیاره مشتری قرار دارند. هر گروه از این سیارک ها، در نقاط لاگرانژی* چهارم و پنجم مدار سیاره مشتری که 60 درجه پیش و پس سیاره محسوب می شود قرار دارند. نخستین تروژان، در سال 1906 کشف گردید و امروزه 2,909 تروژان کشف شده است. برخی از آنها همانند توده های یخی کثیف هستند تا اینکه بیشتر ساختار سنگی داشته باشند. به این ترتیب، امکان این نیز وجود دارد که این دسته از سیارک ها، در حقیقت دنباله دارهای به دام افتاده باشند. هر تروژان، به نام قهرمانان افسانه ای جنگ تروا نامگذاری شده اند.

طرحی شماتیک از مدار سیارک های تروژان در مدار مشتری. نقاط لاگرانژی پنجم و چهارم مدار مشتری، 60 درجه در مقابل و پشت سیاره در مدار واقعند که در تصویر با L4 و L5 نمایش داده شده اند. تروژان ها، بصورت توده ای در ای دو نقطه از مدار مشتری واقع شده اند. عکس از : دانشگاه ایالتی هاوایی

انتظار می رود تعداد مجموع سیارک های تروژانی که قطر بیش از 1 کیلومتر داشته باشند، در حدود 1 میلیون باشد که تقریباً معادل همان تعداد از سیارک هایی است که در کمربند سیارکی به دور خورشید می چرخند. گمان می رود که تروژان ها در نخستین مراجل تشکیل منظومه شمسی و یا اندکی بعدتر، از مدار اصلی اشان ربوده شده باشند. البته جرم مجموع تروژان ها در حدود 0.0001 جرم زمین تخمین زده می شود  و یا به عبارتی یک نهم جرم سیارک های کمربند سیارکی. بزرگترین تروژان مشاهده شده، 624-هکتور نام دارد که قطر آن 102 کیلومتر است و کوچکترین تروژان نیز احتمال می رود همان بقایای ریز حاصل از برخورد بین تروژان های بزرگتر باشد.
مشتری، تنها سیاره ای نیست که سیارک های تروژان را در پیش و پس خود دارد. نپتون نیز 4 تروژان دارد که همه آنها جلوتر از نپتون در مدار قرار گرفته اند؛ یعنی در نقطه لاگرانژی چهارم. مدارکی وجود دارد مبنی بر اینکه هرچه تلسکوپ های ما قدرتمندتر شوند، تروژان های بیشتری نیز در مدار نپتون و دیگر سیاراتی که در فاصله زیادی از خورشید واقع شده اند، کشف خواهد شد. یکی از تروژان های تازه کشف شده، تمایل مداری بیشتری نسبت به دیگران دارد. این خود به ما کمک می کند تا بدانیم که تروژان های کشف نشده ای از این دست نیز وجود دارند که وفور فراوان تری داشته و مدارهایی پیچیده و فعال دارند. به گفته تروجیلو چادویک از رصدخانه جمینی، کشف یک تروژان متعلق به نپتون با مدار کج، نشان دهنده این موضوع است که تروژان های بیشتری دور از صفحه منظومه شمسی ما وجود دارند و در واقع تروژان ها، ابرها و یا توده هایی از اجرام سرگردانند که در مداری مشترک با نپتون به دور خورشید می چرخند.
تکنولوژی امروز ما، نمی تواند به تمامی سؤالاتی که ما از جهان پیرامونمان داریم پاسخ درست و کاملی بدهد، هرچند این تکنولوژی، رو به پیشرفت دارد. در سال 2000، تنها 237 تروژان شناخته شده بود؛ در سال 2003 این عدد به 1,600 رسید و تا سال 2009، 2,909 تروژان شناخته شده است. نرخ رشد کشفیات نشان دهنده این است که دانش ما پیرامون تروژان ها هنوز بسیار سطحی است. کشف تعداد بیشتری از این اجرام به گرد دیگر سیارات، درک ما را از آنها تقویت خواهد نمود.

* - نقاط لاگرانژی، نقاطی در مدار سیارات هستند که اگر جرمی در آنجا واقع شود، دیگر آن جرم به دور سیاره نخواهد چرخید، بلکه در قفل گرانشی با سیاره و خورشید در می آید. به این معنا که سیاره با حفظ فاصله، آن جرم را به دنبال خود می کشد. 5 نقطه لاگرانژی در مدار هر سیاره وجود دارد. 

منبع : Universetoday

***